Chưa được phân loại

Cách Xác Định Thể Tích Thùng Loa Chuẩn Theo Thông Số Củ Loa

Khi thiết kế loa DIY, nhiều người tập trung vào việc chọn củ loa mà quên rằng: thể tích thùng loa quyết định rất lớn đến chất âm. Nếu thùng quá nhỏ, bass sẽ nông và bị nén. Nếu quá lớn, âm trầm có thể bị rối và thiếu lực. Vậy làm sao để xác định chính xác thể tích thùng loa theo thông số của củ loa? Bài viết sau sẽ hướng dẫn đầy đủ, dễ hiểu.

Thông số T/S (Thiele/Small) là gì?

Muốn tính thể tích thùng loa, trước tiên phải hiểu các thông số T/S – đây là tập hợp các giá trị kỹ thuật mô tả đặc tính hoạt động của củ loa. Các thông số quan trọng gồm:

  • Fs: Tần số cộng hưởng riêng của loa (Hz)
  • Qts: Hệ số chất lượng toàn phần
  • Vas: Thể tích tương đương (lit) – thông số cốt lõi để tính thùng
  • Sd: Diện tích màng loa (cm²)

Phân biệt loại thùng: kín (sealed) hay bass reflex (có lỗ thông hơi)?

Tuỳ mục đích sử dụng và đặc tính củ loa, bạn cần xác định làm thùng kiểu gì:

  • Thùng kín: gọn, kiểm soát tốt, tiếng bass chắc nhưng không xuống sâu.
  • Thùng hở (bass reflex): dùng ống thông hơi để tăng cường dải trầm – phổ biến hơn vì dễ nghe, hiệu quả cao hơn trong cùng thể tích.

Mỗi loại sẽ có công thức tính thể tích khác nhau.

Cách tính nhanh thể tích thùng loa dựa theo Vas và Qts

Đối với thùng kín:

Công thức gần đúng:

Vb = Vas / ( (Qtc / Qts)^2 - 1 )
  • Vas: lấy theo datasheet (lit)
  • Qts: thông số kỹ thuật của củ loa
  • Qtc: hệ số cộng hưởng của hệ thống thùng kín – nên chọn 0.7 (âm cân bằng, dễ kiểm soát)

→ Lấy ví dụ: một củ loa có Vas = 30L, Qts = 0.38, Qtc = 0.7

Vb = 30 / ( (0.7 / 0.38)^2 - 1 ) ≈ 16.3L

Đối với thùng bass reflex:

Có nhiều cách, nhưng cách đơn giản là dùng hệ số nhân từ Vas:

  • Nếu Qts < 0.4 → thùng bass reflex phù hợp
  • Vb ≈ 1.5 – 2 × Vas

Ví dụ: Vas = 25L ⇒ Vb nên trong khoảng 37.5 – 50L

→ Dùng thêm phần mềm như WinISD, BassBox, SpeakerBoxLite để mô phỏng đáp tuyến.

Cần lưu ý gì khi tính thể tích?

  1. Không tính theo kích thước ngoài – phải trừ bớt độ dày vách thùng (thường 15–18mm).
  2. Thể tích là phần không khí bên trong – trừ luôn thể tích chiếm bởi củ loa, mạch phân tần, ống bass reflex.
  3. Cộng thêm thể tích nén do bông tiêu âm, nếu dùng nhiều.
  4. Cân nhắc vị trí đặt loa: đặt sát tường hay để giữa phòng có thể ảnh hưởng đến cách tuning thùng.

Các công cụ hỗ trợ

  • Phần mềm mô phỏng: WinISD, Hornresp, BassBox Pro.
  • Datasheet từ nhà sản xuất: Luôn cần để lấy Fs, Vas, Qts.
  • Máy đo thể tích thùng (thực tế): Khi ráp thùng lạ, bạn có thể dùng hạt xốp hoặc nước để đo thực tế.

Kết luận

Xác định đúng thể tích thùng loa là bước quan trọng sống còn để tái tạo được dải trầm sạch, mạnh và đúng với thiết kế của củ loa. Không có con số chung áp dụng cho mọi trường hợp – chỉ có tính toán kỹ theo thông số củ loa và thử nghiệm thực tế.

📌 Tại Loa Đại Việt, chúng tôi nhận tính thùng và dựng bản vẽ kỹ thuật theo thông số từng củ loa – giúp người chơi DIY đạt hiệu quả tối đa mà không cần mò mẫm.